VIAC và VCCI tổ chức Hội thảo công bố Báo cáo rà soát các mẫu hợp đồng hợp tác công - tư và Báo cáo huy động nguồn lực tài chính mới cho các dự án cơ sở hạ tầng tại Việt Nam | Góc nhìn trọng tài viên

Sáng ngày 16/11/2023, Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) phối hợp với Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) với sự hỗ trợ kỹ thuật của Cơ quan phát triển quốc tế của Hoa Kỳ (USAID) tổ chức Hội thảo “Công bố Báo cáo rà soát các mẫu hợp đồng hợp tác công – tư và Báo cáo huy động nguồn lực tài chính mới cho các dự án cơ sở hạ tầng tại Việt Nam”.

Toàn cảnh buổi Tọa đàm

Trong khuôn khổ Dự án “Hỗ trợ kỹ thuật nhằm nâng cao năng lực, tăng cường khả năng thích ứng và phát triển bền vững”, VIAC phối hợp với Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Cơ quan Phát triển Quốc tế của Hoa Kỳ (USAID) đã tiến hành xây dựng báo cáo rà soát mẫu hợp đồng hợp tác công – tư (PPP) cũng như vấn đề huy động các nguồn lực cho các dự án cơ sở hạ tầng tại Việt Nam. Thông qua chuỗi các hội thảo tham vấn được triển khai trong năm 2022 và 2023, với sự tham gia góp ý của đại diện các cơ quan quản lý nhà nước cấp trung ương và địa phương, nhà đầu tư tư nhân trong nước và nước ngoài, hiệp hội doanh nghiệp, đơn vị nghiên cứu v.v. nhóm thực hiện các báo cáo này cũng đã tiếp thu và nỗ lực phản ánh phù hợp các thông tin từ thực tiễn triển khai các dự án PPP tại Việt Nam trong thời gian qua; từ đó, đưa ra các biện pháp và đề xuất nhằm hướng tới hoàn thiện hơn nữa cả về cơ chế chính sách, pháp luật cũng như gia tăng hiệu quả triển khai các dự án PPP tại Việt Nam.

Sau thời gian dự thảo, lấy ý kiến và hoàn thiện, VIAC và VCCI phối hợp tổ chức “Hội thảo công bố Báo cáo rà soát các mẫu hợp đồng hợp tác công – tư và Báo cáo huy động nguồn lực tài chính mới cho các dự án cơ sở hạ tầng tại Việt Nam”. Chương trình diễn ra với sự tham gia của hơn 200 đại biểu tham dự trực tiếp tại hội trường và thông qua các nền tảng trực tuyến, bao gồm đại diện cơ quan quản lý nhà nước, các ban quản lý dự án, pháp chế doanh nghiệp, luật sư, luật gia, đại diện từ các cơ sở đào tạo cùng các đơn vị truyền thông.

TS. Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) phát biểu Khai mạc

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC), Đại biểu Quốc hội, Ủy viên Ủy ban kinh tế của Quốc hội – chia sẻ, đầu tư theo phương thức đối tác công – tư PPP hiện được coi là mô hình tiềm năng nhất để thu hút nguồn lực về tài chính, kinh nghiệm & kỹ thuật từ khối tư, tham gia vào xây dựng cơ sở hạ tầng thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, giảm gánh nặng đầu tư cho ngân sách nhà nước. Nói cách khác, PPP chính là giải pháp khắc phục được vấn đề thiếu hụt vốn đầu tư của nhà nước, hỗ trợ cho những khoản đầu tư cần cấp vốn mà không phải gia tăng nợ của chính phủ ngay ở bước khởi đầu. Tuy vậy trên thực tế, việc triển khai các dự án PPP tại Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc dù hiện tại, Luật PPP và các Nghị định được ban hành từ năm 2020 đến nay đã nhất thể hóa, thể hiện sự thể chế hóa các định hướng và chỉ đạo của Đảng và Chính phủ về việc phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng, đặc biệt trong hoạt động huy động nguồn lực tư nhân qua phương thức công – tư.

Theo đó, Hội thảo Công bố Báo cáo rà soát các mẫu hợp đồng hợp tác công – tư và Báo cáo huy động nguồn lực tài chính mới cho các dự án cơ sở hạ tầng tại Việt Nam ngày hôm nay là kết quả của một quá trình làm việc miệt mài của các chuyên gia, của VIAC, VCCI với sự hỗ trợ kỹ thuật từ USAID với mục tiêu đưa ra những đề xuất, gợi mở trong việc hoàn thiện các mẫu hợp đồng PPP, cũng như đưa ra những thông tin cụ thể từ hoạt động huy động nguồn lực cho các dự án PPP, từ đó, có những đánh giá và đề xuất đóng góp tích cực cho sự phát triển của các dự án cơ sở hạ tầng tại Việt Nam.

Ông Nguyễn Tiến Huy – Giám đốc Văn phòng Doanh nghiệp vì sự Phát triển bền vững, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam

Đại diện Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Ông Nguyễn Tiến Huy – Giám đốc Văn phòng Doanh nghiệp vì sự Phát triển bền vững chia sẻ Nếu coi hợp đồng công - tư là “cuộc hôn nhân” giữa khu vực công và tư thì để cuộc hôn nhân bền vững rất cần có những khế ước, hợp đồng hôn nhân hài hòa, đạt được sự đồng thuận giữa khu vực công và tư. Đó chính là việc phải xây dựng các mẫu hợp đồng PPP đảm bảo bình đẳng, đồng bộ, có sự phân chia rõ ràng, cân bằng vai trò, trách nhiệm, chi phí, rủi ro, đảm bảo hài hòa lợi ích, quyền lợi của khu vực công và khu vực tư.

Hai báo cáo được công bố tại hội thảo là những nghiên cứu dựa trên rà soát thực tiễn pháp lý các dự án PPP hiện nay, cũng như phản hồi, kiến nghị, đóng góp ý kiến của các cộng đồng doanh nghiệp tư, cũng như kinh nghiệm quốc tế. Vì vậy, các thông tin trong báo cáo mang tính thực tiễn cao, là chỉ dẫn hữu ích cho các nhà đầu tư, cơ quan có thẩm quyền trong triển khai dự án PPP, là nguồn tham khảo cho cơ quan nhà nước khi thực hiện các dự án PPP trong tương lai. Sự thành công của báo cáo ngày hôm nay là minh chứng cho sự hợp tác hiệu quả giữa hợp tác công - tư giữa VCCI, VIAC, USAID trong việc nghiên cứu và hoàn thiện báo cáo.

Báo cáo Rà soát các mẫu hợp đồng BOT, hợp đồng BLT và hợp đồng O&M ở Việt Nam được giới thiệu bởi đại diện nhóm tác giả, TS. LS. Lê Đình Vinh, Giám đốc Công ty Luật TNHH Vietthink, Trọng tài viên VIAC, trình bày và Báo cáo huy động nguồn lực tài chính mới cho các dự án cơ sở hạ tầng tại Việt Nam do Ông Phan Vinh Quang, Trưởng nhóm Nghiên cứu, Dự án AEO, Cơ quan Phát triển Quốc tế của Hoa Kỳ (USAID) báo cáo.

TS. LS. Lê Đình Vinh, Giám đốc Công ty Luật TNHH Vietthink trình bày Báo cáo rà soát các mẫu hợp đồng hợp tác công – tư

Trong bài trình bày của ông, ông nhấn mạnh việc xây dựng và ban hành các mẫu hợp đồng dự án PPP là rất quan trọng trong việc thiết lập hệ thống tiêu chí, tiêu chuẩn thống nhất, đồng bộ cho các hợp đồng dự án PPP phù hợp với quy định của pháp luật, các chuẩn mực pháp lý hiện hành và thông lệ thực tiễn. Ông nói rõ báo cáo là những chỉ dẫn hữu ích đối với các nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án, cơ quan có thẩm quyền trong việc áp dụng mẫu hợp đồng BOT vào thực tiễn đàm phán, ký kết và thực hiện hợp đồng BOT. Đồng thời, nhóm tác giả mong muốn đây là tư liệu tham khảo quan trọng đối với các cơ quan có thẩm quyền trong việc soạn thảo, ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết về hợp đồng BLT, O&M và mẫu hợp đồng BOT và hợp đồng O&M trong tương lai.

Xem thêm thông tin và tải về Báo cáo Rà soát các mẫu Hợp đồng BOT, Hợp đồng BLT và Hợp đồng O&M ở Việt Nam TẠI ĐÂY.

Ông Phan Vinh Quang, Trưởng nhóm Nghiên cứu, Dự án AEO, Cơ quan Phát triển Quốc tế của Hoa Kỳ (USAID) trình bày Báo cáo huy động nguồn lực tài chính mới cho các dự án cơ sở hạ tầng tại Việt Nam

Đối với Báo cáo huy động nguồn lực tài chính mới cho các dự án cơ sở hạ tầng tại Việt Nam, Báo cáo được thực hiện nhằm xem xét những phương thức mới, sáng tạo đã được thực hiện trên thế giới để thu hút các nhà đầu tư, tổ chức vào cơ sở hạ tầng cũng như đánh giá những yếu tố hấp dẫn nhà đầu tư đến Việt Nam. Báo cáo đã nêu ra được những khó khăn và Việt Nam đang gặp phải. Các dự án đầu tư có chất lượng chưa nhiều, các dự án hạ tầng ở VIệt Nam không đáp ứng các tiêu chuẩn về ESG của thế giới và hệ thống pháp luật và thủ tục còn phức tạp. Bên cạnh đó thị trường trái phiếu nhỏ với hàng hóa hạn chế cũng là khó khăn khiến cho các nhà đầu tư vẫn e dè khi đầu tư vào thị trường Việt Nam. Qua đó, ông Phan Vinh Quang cũng trình bày những khuyến nghị để tháo gỡ những khúc mắc, thu hút các nhà đầu tư khi họ muốn đầu tư vào thị trường Việt Nam.

Xem thêm thông tin và tải về Báo cáo Huy động các nguồn lực tài chính mới cho dự án cơ sở hạ tầng tại Việt Nam TẠI ĐÂY.

Tại phần thảo luận, các chuyên gia khách mời và người tham dự tại chỗ cũng đã có trao đổi thêm các nội dung xoay quanh hai báo cáo, để các nhóm nghiên cứu có thêm thông tin, quan điểm; từ đó, tiếp tục phát triển, mở rộng và tăng tính toàn diện cho báo cáo trong tương lai.

Ông Nguyễn Bắc Thủy, Trưởng phòng Kinh tế đầu tư & Hợp đồng xây dựng, Cục Kinh tế xây dựng – Bộ Xây dựng, Ủy viên Ban chấp hành Hội Pháp luật Xây dựng Việt Nam (SCLVN), Trọng tài viên VIAC chia sẻ tại Hội thảo

Chia sẻ về các báo cáo, ông Nguyễn Bắc Thủy đánh giá cả hai mẫu báo cáo đều rất hữu ích và quan trọng khi đã đề cập, phân tích trực diện đến các vấn đề cụ thể và thực tiễn đối với dự án PPP là liên quan đến các hợp đồng BOT, BLT và O&M. Theo ông Nguyễn Bắc Thủy đây là một tài liệu rất tốt không chỉ cho cơ quan Nhà nước mà còn phục vụ cho các chủ thể trực tiếp tham gia quá trình đàm phán, hình thành hợp đồng PPP nói chung và đặc biệt là 3 hợp đồng này nói riêng. Với những kết quả này, ông hy vọng rằng trong tương lai, nhóm nghiên cứu cùng với sự dẫn dắt của bên VCCI, VIAC sẽ tiếp tục nghiên cứu, mở rộng hơn về các mẫu hợp đồng khác để làm nền tảng cho các cơ quan quản lý Nhà nước xem xét và biên soạn những mẫu hợp đồng làm sao cho phù hợp với quy định pháp luật và đáp ứng được như cầu thực tiễn.

Bà Nguyễn Phương Quế, Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư

Góp thêm một góc nhìn từ cơ quan quản lý nhà nước, Bà Nguyễn Phương Quế, Cục Quản lý Đấu thầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá cao những kết quả nghiên cứu được đưa ra trong hai báo cáo. Đối với báo cáo rà soát mẫu hợp đồng PPP, đúng như nhận định tại báo cáo cũng chỉ có bộ giao thông ban hành mẫu hợp đồng BOT, với hiện trạng pháp lý như vậy thì việc áp dụng những quy đinh, thực ra chưa có quy định cứng về mẫu hợp đồng trong từng lĩnh vực nên nội dung rà soát của báo cáo là rất hữu ích đối với các bên mà liên quan đến PPP trong các ngành, lĩnh vực. Đối với báo cáo huy động nguồn lực tài chính, các công cụ tài chính được đề cập trên thực tế đã được áp dụng tại một số nước và cũng phần nào đã được hiện thực hóa trong một số dự án PPP tại Việt Nam. Tuy vậy, việc tận dụng, triển khai các công cụ này quả thực chưa nhiều và cũng chưa phát huy được những ưu điểm mà báo cáo đã phân tích. Bà Quế cũng hy vọng, các nội dung được đưa ra trong hai báo cáo này sẽ là thông tin hữu ích không chỉ đối với các cơ quan quản lý nhà nước mà còn cho chính các nhà đầu tư tiềm năng trong và ngoài nước trong thời gian tới.

PGS. TS. Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI), Trọng tài viên VIAC chia sẻ tại Hội thảo

Tiếp nối phần chia sẻ thêm về các báo cáo, PGS. TS. Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI), Trọng tài viên VIAC đã bày tỏ sự vui mừng khi ngoài BOT thì sắp tới sẽ có hai mẫu hợp đồng mới là BTL và O&M, chính những mẫu hợp đồng này ấy sẽ tạo ra cơ hội để những phương thức đối tác công – tư được áp dụng rộng rãi hơn và theo những mô hình phù hợp hơn, chứ không chỉ riêng BOT. PGS. TS cũng nhận định rằng công tác giải phóng mặt bằng là một trong những vấn đề khó khăn của rất nhiều dự án, ông đề nghị phải quy định rất rõ trách nhiệm của cơ quan nhà nước có thẩm quyền quản lý về mặt chất lượng và quản lý an toàn lao động.

Ông Phạm Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Pháp luật Xây dựng Việt Nam (SCLVN) chia sẻ Hội thảo

Chia sẻ tại tọa đàm, ông Phạm Anh Tuấn Phó Chủ tịch Hội Pháp luật Xây dựng Việt Nam (SCLVN), đã đánh giá đây là một báo cáo có tính chất tiên phong. Về đầu tư nói chung, hiện nay Châu Á có nguồn lực lớn nhất và cần được khơi thông. Các quỹ điển hình như là quỹ hưu trí, quỹ đầu tư dài hạn, các nguồn từ phía các doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm nói chung, các nguồn vốn từ các nhà đầu tư thương mại luôn luôn cần các danh mục đầu tư dài hạn để đảm bảo việc duy trì phát triển nguồn lực về xây dựng. Hợp đồng PPP luôn luôn là hợp đồng khó, có nhiều đối tác, nhiều tác nhân. Ông Phạm Anh Tuấn có đề xuất xem xét các tiêu chí cứng, tức là các điều kiện riêng mà giá về điều khoản, tăng giá dịch vụ công, tất cả những thứ đó cần điều kiện cứng và chất lượng dịch vụ đầu ra phải chịu sự kiểm soát của điều kiện cứng để giảm bớt tình trạng giấy tờ. Nếu các điều khoản càng cứng, càng rõ bao nhiêu thì các nhà đầu tư càng an tâm bấy nhiêu.

PGS.TS. Dương Đăng Huệ, Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật kinh tế - dân sự, Bộ Tư pháp chia sẻ tại Hội thảo.

Là người cũng đã tham gia đóng góp cho dự thảo báo cáo tại các Hội thảo tham vấn trước đó, PGS.TS. Dương Đăng Huệ, Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật kinh tế - dân sự, Bộ Tư pháp, đánh giá cao tính thiết thực của việc xây dựng hai báo cáo này. PGS. TS cũng chia sẻ, so với các phiên bản tại hội thảo tham vấn, báo cáo được công bố ngày hôm nay được hoàn thiện hơn không chỉ về nội dung mà còn cả chất khoa học, chất lý luận của từng vấn đề được đề cập đến. Ông cũng nhận định, so với tính chất phức tạp của các dự án PPP, khung pháp lý hiện tại có chăng vẫn cần các hướng dẫn cụ thể hơn và nên sớm hoàn thiện ban hành các mẫu hợp đồng PPP theo các mô hình khác để giúp thuận lợi hóa đồng thời giảm thiểu ro trong quá trình triển khai các dự án PPP tại Việt Nam.

Ông David John Whitehead, Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Úc tại Việt Nam (AusCham) chia sẻ tại Hội thảo

Đại diện Hiệp hội doanh nghiệp Úc tại Việt Nam, ông David John Whitehead, Phó Chủ tịch Auscham chia sẻ, cộng đồng doanh nghiệp Úc luôn dành sự quan tâm lớn đối với các cơ hội đầu tư tại Việt Nam, điển hình có thể kể đến các dự án năng lượng tái tạo quy mô lớn như sản xuất điện gió ngoài khơi, điện gió ven bờ, năng lượng mặt trời hay năng lượng từ rác thải, cũng như các dự án phát triển cơ sợ hạ tầng khác. Đặt trong bối cảnh quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam – Australia đang ngày càng phát triển thuận lợi với nhiều khởi sắc trong quan hệ hợp tác thương mại đầu tư, các nghiên cứu, báo cáo như hôm nay công bố được tiến hành cũng là tài liệu hữu ích cho các nhà đầu tư từ Úc. Ông cũng bổ sung, trong số các vấn đề được nêu trong hai báo cáo, vấn đề mà doanh nghiệp nước ngoài nói chung và doanh nghiệp Úc nói riêng luôn quan tâm là tính công khai, minh bạch trong đầu tư theo phương thức PPP. Ông David, đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp Úc tại Việt Nam, nêu kỳ vọng các khâu trong đầu tư theo phương thức PPP khi triển khai sẽ đảm bảo tuân thủ quy định về tính công khai minh bạch được đề cập trong Luật PPP và Nghị định 35/2021/NĐ-CP.

Đại diện cho hai nhóm nghiên cứu, thực hiện báo cáo, TS. Ls. Lê Đình Vinh và Ông Phan Vinh Quang cũng đã có phần trao đổi, thảo luận phản hồi đối với các ý kiến phát biểu tại hội thảo công bố. Trên tình thần lắng nghe, tiếp thu phù hợp, các thành viên nhóm nghiên cứu sẽ tiếp tục phát triển thêm nội dung, bám sát thực tiễn hoạt động PPP tại Việt Nam.

________________________________

Đính kèm: