Tọa đàm "Để kinh tế tư nhân bứt phá theo Nghị quyết 68 - Những việc cần làm ngay"

Đột phá thứ ba trong lịch sử phát triển khu vực kinh tế tư nhân

Nguyễn Sĩ Dũng:Với tư cách là một chuyên gia kinh tế, cũng là người đại biểu nhân dân, ông cảm nhận thế nào về những thông điệp rất chiến lược được nêu trong Nghị quyết 68?

Ông Phan Đức Hiếu: Tôi cho rằng sự ra đời của Nghị quyết 68 là rất cần thiết và có ý nghĩa trong bối cảnh hiện nay. Những thông điệp trong nghị quyết rất rõ ràng và mạnh mẽ, đã đi thẳng vào những vấn đề của khu vực kinh tế tư nhân, giải quyết những trở ngại tồn tại lâu nay.

Chúng ta thử nhìn lại lịch sử để thấy được vị trí quan trọng trong tiến trình phát triển kinh tế tư nhân và tại sao nó lại có một vị trí như vậy. Ở đây, tôi cho rằng có hai mốc rất quan trọng.

Mốc thứ nhất là vào giai đoạn 1978-1990, chúng ta chuyển từ quan điểm kinh tế tư nhân là thành phần cải tạo, nghĩa là không được thừa nhận, chuyển sang là được thừa nhận, và bắt đầu cho phép được hoạt động trong một số ngành, lĩnh vực nhất định theo quy định của pháp luật. Tôi cho rằng đây là một sự thay đổi, là một bước ngoặt đầu tiên đối với khu vực kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, doanh nghiệp tư nhân trong giai đoạn này vẫn gặp rất nhiều khó khăn. Dù chúng ta đều biết, doanh nghiệp tư nhân đóng góp rất tích cực cho các hoạt động kinh tế xã hội, cung cấp các sản phẩm, dịch vụ.

Quan điểm thứ nhất là thay đổi từ việc kinh tế tư nhân được làm trong một số lĩnh vực hạn chế, chỉ được làm trong một số lĩnh vực mà nhà nước cho phép chuyển sang tư duy kinh tế tư nhân được làm, được kinh doanh trong những ngành nghề mà nhà nước không cấm. Tôi cho rằng đây là một bước thay đổi đột phá về quyền kinh doanh của kinh tế khu vực tư nhân. Và kèm theo đó là sự thay đổi về thể chế rất mạnh mẽ (nhấn mạnh là thủ tục).

Từ năm 2000, chúng ta hiểu rằng đó là chuyển từ việc thành lập doanh nghiệp để đi kinh doanh (năm 1990 là Luật Công ty, cho phép cấp phép thành lập) thì từ năm 2000 chuyển sang thành đăng ký kinh doanh để thành lập. Đây là quyền chủ doanh nghiệp mà nhà nước ghi nhận điều đó. Lúc này, thủ tục đơn giản hơn rất nhiều. Trước năm 2000, chúng ta mất rất nhiều thời gian, có thể từ 1 năm đến vài năm với điều kiện rất ngặt nghèo để thành lập công ty, thì sau này thì việc thành lập này rất dễ dàng, có thể tính bằng ngày, bằng giờ.

Trong suốt từ thời gian đó đến nay, chúng ta vẫn liên tục cải cách. Tuy nhiên, việc ra đời Nghị quyết 68 ở thời điểm này, cá nhân tôi cho rằng nếu triển khai thực hiện tốt thì đây có thể là bước ngoặt, đột phá thứ ba trong lịch sử phát triển khu vực kinh tế tư nhân. Và tôi so sánh sự đột phá lần này khác với hai lần đột phá trước.

Đột phá thứ nhất là việc thừa nhận khu vực kinh tế tư nhân. Đột phá thứ hai là trao quyền kinh doanh và có sự cải cách thủ tục hành chính, chủ yếu ở mức gia nhập thị trường. Nhưng nếu chúng ta nhìn sâu vào Nghị quyết 68 thì đã tiến thêm một bước, sẽ giúp thay đổi khu vực kinh tế tư nhân về chất. Bởi vì chúng ta nhìn lại tất cả các giải pháp trong nghị quyết này cho thấy ba nhóm mục tiêu và Bộ Chính trị mong muốn.

Thứ nhất là tiếp tục tạo thuận lợi hơn cho việc gia nhập thị trường. Thông điệp ở đây rất rõ là xóa bỏ các rào cản hành chính trong quá trình hoạt động. Đó là cách giảm 30% thủ tục quy định chi phí tuân thủ. Đây là một sự tiến lên rất lớn so với thời điểm những năm 2000.

Thứ hai là tăng mức độ bảo vệ. Chúng ta có thể nhìn thấy xử lý trách nhiệm của khu vực kinh tế tư nhân theo hướng không hình sự hoá, như vậy là đã giảm thiểu rất nhiều rủi ro cho khu vực này.

Ông Phan Đức Hiếu: Nếu triển khai thực hiện tốt Nghị quyết 68 thì có thể là bước ngoặt, đột phá thứ ba trong lịch sử phát triển khu vực kinh tế tư nhân

Thứ ba là khơi thông nguồn lực. Đó là giúp khu vực này tiếp cận nguồn lực với đất đai, nguồn lực về mặt bằng sản xuất kinh doanh, về vốn, nhân sự. Trong này, có một nhóm giải pháp ẩn, mang tính chất khơi thông nguồn lực rất lớn, đó là thúc đẩy nhanh và hiệu quả cơ chế giải quyết tranh chấp. Tôi lấy ví dụ, một hợp đồng thương mại dân sự hay là một hợp đồng tín dụng, mà trước đây giải quyết mất hai năm, thì đó là không hiệu quả. Hay là những nguồn lực mà trước đây doanh nghiệp rất sợ nhà nước chiếm dụng của doanh nghiệp (đó là phải trả cho doanh nghiệp nhưng không trả hoặc trả chậm) thì hiện nay sẽ được giải quyết trong nghị quyết.

Như vậy, so sánh trong lịch sử phát triển khu vực kinh tế tư nhân thì chúng ta đã có hai dấu mốc, đó là 1988-1990 và 1999-2000, mà lần này với 3 cải cách mà tôi vừa nói sẽ xóa bỏ sự phiền hà, tăng mức bảo vệ và khơi thông nguồn lực thì đây sẽ là dấu mốc thứ ba giúp thay đổi chất lượng khu vực kinh tế tư nhân, để đáp ứng nhu cầu mục tiêu phát triển kinh tế đất nước 2030-2045.

Nguyễn Sĩ Dũng: Như vậy chúng ta đã thấy ông Phan Đức Hiếu đã phân tích rất sâu về lịch sử hình thành của khu vực kinh tế tư nhân. Tôi xin bổ sung thêm một ý, đó là trong thời điểm khu vực kinh tế tư nhân bị cấm thì vẫn phát triển, vẫn cung cấp nhiều thứ mà khu vực kinh tế khác không làm được, để chúng ta thấy sức sống mãnh liệt của kinh tế tư nhân. Còn hiện nay, đối với khu vực kinh tế tư nhân chính là tạo niềm tin, tạo sự an toàn. Tôi ví dụ như, vấn đề xử lý vi phạm thì chúng ta lựa chọn không áp dụng hồi tố, giúp cho môi trường kinh doanh trở nên an toàn hơn. Điều này giúp khu vực kinh tế phát triển hơn, đồng thời cũng hạn chế được sự nhũng nhiễu.

Theo Báo Chính phủ đăng ngày 9/5/2025