Tọa đàm: "Đột phá trong cải cách thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá"

Sáng 30/5, Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam phối hợp với Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam tổ chức Tọa đàm: "Đột phá trong cải cách thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá" và họp Hội đồng chuyên gia tư vấn Đề án truyền thông: Kinh tế tư nhân trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân với những quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp đột phá đang được kỳ vọng sẽ tạo ra bước ngoặt lịch sử, không chỉ "cởi trói", xóa bỏ định kiến mà còn tạo điều kiện thúc đẩy các doanh nghiệp tư nhân đẩy nhanh quá trình đổi mới, thay đổi cơ cấu và vươn tới những giới hạn cao nhất của nền kinh tế, tạo nền tảng cho khả năng vươn mình thành những tập đoàn tư nhân lớn mạnh tầm cỡ khu vực và toàn cầu, góp phần định hình kỷ nguyên mới của đất nước.

Giải pháp đầu tiên trong Nghị quyết số 68-NQ/TW khẳng định, cần đổi mới tư duy, thống nhất cao về nhận thức và hành động, khơi dậy niềm tin, khát vọng dân tộc, tạo xung lực mới, khí thế mới để phát triển kinh tế tư nhân. Muốn vậy, Bộ Chính trị yêu cầu cần đẩy mạnh công tác truyền thông, nâng cao nhận thức và hành động, khơi dậy tinh thần kinh doanh, khởi nghiệp, sự tự tin, tự cường, tự hào dân tộc của mọi người dân để thúc đẩy phát triển mạnh mẽ kinh tế tư nhân. Các cơ quan truyền thông, báo chí cần nâng cao chất lượng, hiệu quả thông tin tuyên truyền, bảo đảm khách quan, trung thực, đầy đủ, cổ vũ, lan toả những mô hình tốt, cách làm hay, sáng tạo, hiệu quả, khích lệ tinh thần kinh doanh trong toàn xã hội. Nghiêm cấm các hành vi nhũng nhiễu, tiêu cực, đưa thông tin sai lệch, không chính xác, ảnh hưởng đến doanh nghiệp, doanh nhân.

Toàn cảnh tọa đàm “Đột phá trong cải cách thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá”

Thực hiện tinh thần định hướng của Nghị quyết 68, nhằm tổng kết và đánh giá những đóng góp của kinh tế tư nhân trong 40 năm Đổi mới, lan tỏa thông điệp về vai trò quan trọng nhất của kinh tế tư nhân và tìm giải pháp thúc đẩy kinh tế tư nhân bứt phá, đặc biệt là về vấn đề cải cách thể chế, chuyển từ "điểm nghẽn của điểm nghẽn" thành "đột phá của đột phá"; nhân dịp kỷ niệm 80 năm ngày thành lập Nước (02/09/1945 - 02/09/2025), dưới sự chỉ đạo của Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam tổ chức Đề án truyền thông: Kinh tế tư nhân trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Để chính thức khởi động Đề án, sáng 30/5, Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam (Reatimes) phối hợp với Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam (VIRES) tổ chức Tọa đàm: "Đột phá trong cải cách thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá" và họp Hội đồng chuyên gia Tư vấn Đề án.

Tọa đàm sẽ lắng nghe tham luận tổng quan về quan điểm, chủ trương, chính sách mới phát triển kinh tế tư nhân và những vấn đề đặt ra cho quá trình tổ chức, thực thi; đồng thời tập trung thảo luận xoay quanh những vấn đề của "cuộc cách mạng" cải cách thể chế - yếu tố giữ vai trò then chốt trong thúc đẩy kinh tế tư nhân bứt phá. Bên cạnh đó, các chuyên gia, nhà khoa học cũng sẽ trao đổi và gợi mở những giải pháp để xóa bỏ rào cản, tháo gỡ triệt để nút thắt tiếp cận nguồn lực đất đai, hướng tới phát triển bền vững thị trường bất động sản Việt Nam.

Đặc biệt, Hội đồng chuyên gia tư vấn Đề án truyền thông: Kinh tế tư nhân trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc sẽ thảo luận về các tiêu chí lựa chọn và bình chọn 40 doanh nghiệp tư nhân tiêu biểu; đồng thời tư vấn về triển khai tổ chức Hội thảo khoa học, xuất bản ấn phẩm đặc san và các hoạt động liên quan.

Với niềm tin vào sức mạnh và vai trò động lực của kinh tế tư nhân trong cuộc đổi mới lần thứ hai, những nội dung được các chuyên gia chia sẻ tại Tọa đàm kỳ vọng sẽ là nguồn thông tin hữu ích góp phần thúc đẩy khát vọng và sự phát triển bứt phá của kinh tế tư nhân, đồng thời lan toả cảm hứng để các bên cùng chung tay, đóng góp tâm huyết, trí tuệ vào sự nghiệp xây dựng một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng.

Các khách mời tham dự chương trình

- GS. TS. Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, Phó Chủ tịch Hội đồng Giáo sư Nhà nước, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ

- TS. Nguyễn Văn Khôi, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội

- TS. Nguyễn Sĩ Dũng, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội

- PGS. TS. Trần Đình Thiên, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam

- TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV

Các chuyên gia tham dự tọa đàm

Họp Hội đồng chuyên gia tư vấn Đề án truyền thông: Kinh tế tư nhân trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Thực hiện tinh thần định hướng của Nghị quyết 68, nhằm tổng kết và đánh giá những đóng góp của kinh tế tư nhân trong 40 năm Đổi mới, lan tỏa thông điệp về vai trò quan trọng nhất của kinh tế tư nhân và tìm giải pháp thúc đẩy kinh tế tư nhân bứt phá, đặc biệt là về vấn đề cải cách thể chế, chuyển từ "điểm nghẽn của điểm nghẽn" thành "đột phá của đột phá"; nhân dịp kỷ niệm 80 năm ngày thành lập Nước (02/09/1945 - 02/09/2025), dưới sự chỉ đạo của Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam và Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam tổ chức Đề án truyền thông và Hội thảo trọng điểm: Kinh tế tư nhân trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Nhà báo Phạm Nguyễn Toan, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, Tổng biên tập Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam cho biết, Đề án hướng tới mục tiêu lan tỏa thông điệp, khẳng định vai trò động lực quan trọng nhất của kinh tế tư nhân đối với việc hiện thực hóa các mục tiêu của kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình, đưa đất nước phát triển giàu mạnh, thịnh vượng vào năm 2045 - kỷ niệm 100 năm thành lập nước. Bên cạnh đó, rà soát, phân tích, đánh giá khách quan những khó khăn, thách thức, rào cản đối với môi trường đầu tư kinh doanh nói chung và hoạt động của các doanh nghiệp tư nhân trong nước nói riêng; hiến kế, thúc đẩy xây dựng chính sách đột phá, cơ chế thuận lợi và tầm nhìn, định hướng phát triển phù hợp để kinh tế tư nhân thực sự phát huy vai trò động lực quan trọng, đóng góp xứng đáng hơn vào các mục tiêu phát triển, góp phần nâng cao năng lực nội sinh của nền kinh tế.

Đặc biệt là tổng kết những đóng góp của khu vực kinh tế tư nhân đối với tăng trưởng, năng suất lao động và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế trong hành trình 40 năm Đổi mới; giới thiệu, tôn vinh 40 chân dung doanh nghiệp tư nhân tiêu biểu, tiên phong, trách nhiệm xã hội và phát triển bền vững. Qua đó khơi dậy niềm tự hào, khát vọng cống hiến của doanh nghiệp tư nhân; khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ, đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Toàn cảnh tọa đàm “Đột phá trong cải cách thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá”

Đề án truyền thông tập trung vào ba trụ cột:

(i) Bình chọn và tôn vinh 40 doanh nghiệp tư nhân tiêu biểu sau 40 năm Đổi mới, đại diện cho tinh thần "nghĩ lớn – làm thật – cống hiến không ngừng".

(ii) Tổ chức hội thảo khoa học và xuất bản đặc san chuyên đề nhằm cung cấp các góc nhìn khoa học, thực tiễn về kinh tế tư nhân, tổng kết và xây dựng chân dung 40 doanh nghiệp tư nhân tiêu biểu và đề xuất kiến giải chiến lược.

(iii) Chuỗi tọa đàm chuyên sâu, truyền thông đa nền tảng nhằm lan tỏa các chân dung doanh nghiệp điển hình và chính sách đột phá để phát triển kinh tế tư nhân.

Nhận định về Đề án truyền thông Kinh tế tư nhân trong kỷ nguyên vươn mình, GS. TS. Hoàng Văn Cường đánh giá đây là hoạt động rất có ý nghĩa, việc triển khai đề án với chuỗi hoạt động không chỉ để hướng đến mốc 40 năm Đổi mới mà còn thể hiện việc cơ quan chỉ đạo và thực hiện Đề án có tinh thần đồng hành cùng doanh nghiệp.

Thực tế hiện nay, tiếng nói của doanh nghiệp chưa được ghi nhận thực sự đầy đủ và cần có không gian để họ chia sẻ. Hoạt động này phải được duy trì liên tục. Do đó, GS. TS. Hoàng Văn Cường kỳ vọng thông qua các hoạt động của đề án này, những chia sẻ tâm tư, vướng mắc hay mong muốn của cộng đồng doanh nghiệp trong bối cảnh mới sẽ được ghi nhận và lan tỏa, từ đó không chỉ khích lệ cộng đồng doanh nghiệp mà các nhà hoạch định chính sách cùng có thể nhìn vào để thấu hiểu.

"Về tiêu chí đánh giá, lựa chọn 40 doanh nghiệp tiêu biểu, bên cạnh những tiêu chí cơ bản nhất, cần lưu ý đến tinh thần không chỉ tiên phong mà còn là khả năng dẫn dắt lan tỏa tới các doanh nghiệp khác, với cả nền kinh tế", chuyên gia góp ý.

GS. TS. Hoàng Văn Cường cũng mong rằng các hoạt động sẽ không dừng lại ở đây mà tiếp tục có thêm nhiều tiếng nói để thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển một cách thực chất.

Toàn cảnh tọa đàm “Đột phá trong cải cách thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá”

TS. Nguyễn Sĩ Dũng gợi ý, đề án truyền thông chú trọng bàn sâu đến khía cạnh văn hóa doanh nghiệp, đạo đức kinh doanh để góp phần hình thành nên một cộng đồng doanh nghiệp đoàn kết và rộng hơn và một nền kinh tế có sức bật từ nội lực.

"Có hai phẩm chất cố hữu trong tâm lý người Việt cần được nhìn thẳng và từng bước thay đổi. Thứ nhất là tâm lý “con gà tức nhau tiếng gáy”, đây là biểu hiện của sự đố kỵ, thiếu tinh thần hỗ trợ lẫn nhau. Thay vì cùng nhau phát triển, lại tìm cách kéo nhau xuống. Thứ hai là khả năng liên kết, hợp tác rất yếu, đây là một điểm nghẽn rất lớn trong môi trường kinh doanh và trong cả cách người Việt phối hợp với nhau để đạt mục tiêu chung. Truyền thông cần phát huy vai trò trong việc gỡ bỏ những rào cản văn hóa đang cản trở sự phát triển", TS. Nguyễn Sĩ Dũng lý giải.

Các chuyên gia thảo luận xoay quanh định nghĩa doanh nghiệp dân tộc

TS. Nguyễn Sĩ Dũng, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Tôi cho rằng, khái niệm doanh nghiệp dân tộc trước hết phải được hiểu là những doanh nghiệp mang tầm vóc đại diện cho quốc gia, có bản sắc riêng gắn liền với văn hóa dân tộc và tạo được niềm tự hào cho người Việt ở phạm vi toàn cầu. Tương tự như cách Huawei trở thành biểu tượng công nghệ của Trung Quốc, Việt Nam cũng cần có những doanh nghiệp mà khi nhắc đến, người Việt có thể cảm thấy tự hào, nhận diện được bản sắc dân tộc trong từng sản phẩm, dịch vụ.

Thứ hai, bản sắc ấy cần được thể hiện một cách cụ thể và nhất quán trong mô hình sản xuất, trong triết lý kinh doanh. Ví dụ, doanh nghiệp Nhật Bản nổi bật với tinh thần cải tiến không ngừng, không thỏa hiệp với chất lượng và sự tôn trọng đối tác. Với Việt Nam, bản sắc dân tộc có thể bắt nguồn từ những giá trị truyền thống, tinh thần cộng đồng, sự linh hoạt, hoặc từ văn hoá ứng xử đặc thù của người Việt. Những yếu tố này cần được xác định rõ, làm nổi bật và chuyển hóa thành lợi thế cạnh tranh.

Tiêu chí thứ ba là vai trò của người doanh nhân, những người không chỉ giỏi về quản trị mà còn là nguồn lực chiến lược của quốc gia, gắn tên tuổi cá nhân với sự phát triển của doanh nghiệp. 

Và cuối cùng, doanh nghiệp dân tộc không nhất thiết phải là doanh nghiệp lớn nhất, nhưng nhất định phải có tinh thần cống hiến, có trách nhiệm với cộng đồng, đóng góp vào sự phát triển bền vững của dân tộc, cả về kinh tế lẫn giá trị đạo đức và hình ảnh quốc gia.

TS. Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, Phó Chủ tịch Hội đồng Giáo sư Nhà nước, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ

TS. Hoàng Văn Cường: Bàn về khái niệm doanh nghiệp dân tộc, theo tôi cần đáp ứng đủ 3 tiêu chí.

Thứ nhất, doanh nghiệp dân tộc không thể bị giới hạn, có thể là doanh nghiệp tư nhân hay doanh nghiệp nhà nước. Là doanh nghiệp của Việt Nam thì đều có thể được xác định là doanh nghiệp dân tộc.

Thứ hai, doanh nghiệp dân tộc cần mang đậm giá trị cốt lõi - đó là định vị được hình ảnh, vị thế, thương hiệu có yếu tố quốc gia, có đóng góp cho danh tiếng và uy tín của đất nước trên trường quốc tế.

Thứ ba, về kinh tế, doanh nghiệp dân tộc cần tạo ra tính độc lập, tự chủ cho nền kinh tế của đất nước, cần phải có năng lực cạnh tranh.

Như vậy, các doanh nghiệp đảm bảo những tiêu chí trên thì tôi cho rằng có thể được công nhận là doanh nghiệp dân tộc. 

Các chuyên gia thảo luận xoay quanh chủ đề: "Đột phá trong cải cách thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá - nhìn từ những dự án trọng điểm của quốc gia đến năm 2045"

Nhà báo Phạm Nguyễn Toan đặt câu hỏi: Nghị quyết 68 đang được cộng đồng doanh nghiệp tư nhân hân hoan đón nhận. Có thể thấy, chưa từng có nghị quyết nào đi vào cuộc sống nhanh như vậy. Trong Nghị quyết có đề cập đến vấn đề khuyến khích kinh tế tư nhân tham gia vào các lĩnh vực then chốt nếu đủ điều kiện. Trên tinh thần của Nghị quyết, gần đây một số doanh nghiệp tư nhân đã đề xuất tham gia đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Điều này đã gợi mở một xu hướng mới, đó là doanh nghiệp tư nhân không còn đứng ngoài các công trình hạ tầng chiến lược. Chúng tôi cho rằng, đây là tín hiệu đáng mừng. 

Theo các chuyên gia, việc chọn các doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các công trình trọng điểm quốc gia có thực sự mạo hiểm không? Vai trò của họ nên được thể hiện ra sao và để doanh nghiệp tư nhân có thể thực hiện được trách nhiệm và khát vọng này, cần những cải cách đột phá như thế nào về thể chế?

Nhà báo Phạm Nguyễn Toan, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, Tổng biên tập Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam

TS. Cấn Văn Lực: Tinh thần Nghị quyết 68 đã xác lập rõ nguyên tắc bình đẳng giữa các thành phần kinh tế. Đến thời điểm hiện nay, không còn sự phân biệt "trong" hay "ngoài" khu vực công nữa, mà tất cả đều được xem xét trên một mặt bằng chung.

Tuy nhiên, để tham gia vào các dự án đặc biệt quan trọng của quốc gia, doanh nghiệp dù thuộc thành phần kinh tế nào cũng cần đáp ứng đầy đủ và nghiêm ngặt 4 nhóm tiêu chí then chốt: Công nghệ kỹ thuật; năng lực tài chính; phương án tài chính khả thi; quản trị vận hành và kiểm soát rủi ro.

Về mô hình triển khai, cần nghiên cứu cơ chế phù hợp, áp dụng hiệu quả hình thức hợp tác công tư (PPP). Trong đó, Nhà nước phải đóng vai trò cầm trịch, chịu trách nhiệm ở các khâu cốt lõi như xác lập chủ trương, ban hành tiêu chí và lựa chọn nhà đầu tư. Phần việc dành cho khu vực tư nhân nên tập trung vào thi công và quản trị dự án, bởi với các dự án lớn, khu vực tư nhân thường triển khai hiệu quả hơn, giảm thiểu lãng phí và đảm bảo tiến độ tốt hơn.

Tuy nhiên, tôi cho rằng, không nên quá nóng vội trong vấn đề này, trước mắt cần hoàn thiện cơ chế và tuân thủ các trình tự, thủ tục.

TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Trước hết, cần rõ ràng quan điểm là cần chọn phương án nào tốt nhất cho đất nước. Do vậy, về mặt nguyên tắc, trước tiên phải đề ra các tiêu chí cần đạt được khi lựa chọn doanh nghiệp làm dự án.

Thứ hai, đây quả thực là một công trình đặc biệt quan trọng của quốc gia nên cần đảm bảo nguyên tắc không thể thiếu vai trò của Nhà nước. Đây không chỉ là việc của riêng doanh nghiệp tư nhân, mà Nhà nước cũng cần chú trọng. Bởi đây là công trình giao thông công cộng, không đơn giản chỉ là việc kinh doanh để kiếm lời.

Thứ ba, nên ưu tiên cho các doanh nghiệp Việt Nam. Nếu chọn doanh nghiệp nước ngoài làm tất cả các khâu, chúng ta sẽ bị phụ thuộc rất nhiều, và không thể phát triển hết năng lực của các tập đoàn, doanh nghiệp trong nước. Vì vậy, để có thể nâng cao năng lực doanh nghiệp trong nước, cần nắm rõ và chọn doanh nghiệp Việt, sau đó họ có thể liên kết, hợp tác với doanh nghiệp nước ngoài để hỗ trợ hoàn thành dự án, Nhà nước nên tạo điều kiện để họ tự do phát triển và không nên can thiệp sâu.

Thứ tư, tôi đồng tình với ý kiến cho rằng chúng ta không nên vội.

Hiện có nhiều ý kiến cho rằng tại sao với mức tài chính khủng, chúng ta lại không bứt phá làm công nghệ vượt trội hơn nữa? Theo tôi, mọi phương án đưa ra đều có hai mặt, chúng ta nên để cởi mở tư duy nhưng vẫn cần đặc biệt cân nhắc khi tiến hành thực hiện.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội

TS. Nguyễn Văn Khôi: Tôi đồng tình với ý kiến của các chuyên gia.

Về tiêu chí, tôi cho rằng có 3 tiêu chí quan trọng, cần đặt lên hàng đầu: Thứ nhất, đó là tiêu chí về công nghệ - kỹ thuật. Yếu tố công nghệ hiện nay không còn là phần "phụ lục" mà đã được đưa lên vị trí trung tâm trong quá trình đánh giá. Điều quan trọng là phải khuyến khích áp dụng công nghệ tiên tiến ngay từ khâu tư vấn, đầu tư cho đến triển khai và quản trị dự án. Đồng thời, cần đảm bảo yếu tố chuyển giao công nghệ, nhất là đối với các nhà thầu có yếu tố nước ngoài. Thứ hai là năng lực tài chính, bao gồm cả khả năng huy động vốn và yếu tố giá cả hợp lý, cạnh tranh, đây là điều kiện để đảm bảo dự án có thể triển khai hiệu quả. Thứ ba là năng lực tổ chức thi công và triển khai dự án. Theo quan sát thực tế của tôi, sau khi trúng thầu, các nhà thầu quốc tế thường chia nhỏ gói thầu và triển khai thi công với tiến độ rất nhanh, điều này cho thấy kỹ năng tổ chức, điều hành đóng vai trò cực kỳ quan trọng và nên trở thành một trong những tiêu chí đánh giá chủ chốt.

Vấn đề thứ hai cần quan tâm là phân định trách nhiệm của Nhà nước, dựa trên cơ chế, chính sách rõ ràng được ban hành để điều tiết và kiểm soát quá trình thực hiện. Ngoài ra, việc phân cấp giữa Trung ương và địa phương cũng cần được cân nhắc kỹ, tùy thuộc vào tính chất, quy mô và địa bàn triển khai dự án.

Vấn đề thứ ba, về phương thức triển khai. Các phương thức cần thể hiện rõ trách nhiệm và quyền hạn của mỗi bên thông qua hợp đồng. Trong đó, các phương thức đầu tư như PPP, BOT, BT... phải được thiết kế linh hoạt nhưng đi kèm với cam kết rõ ràng về trách nhiệm.

Vấn đề thứ tư, lựa chọn phương thức đầu tư cần linh hoạt tùy vào từng lĩnh vực cụ thể. Với những công trình mang tính chất đặc biệt, liên quan đến quốc phòng - an ninh, Nhà nước cần nắm vai trò chủ đạo. Tuy nhiên, đối với các dự án hạ tầng - đặc biệt là giao thông, logistics nên mạnh dạn mở rộng hơn nữa vai trò của khu vực tư nhân. Bởi trên thực tế, nhiều công ty Nhà nước đang gặp hạn chế về cả năng lực tài chính lẫn nhân sự, trong khi khu vực tư nhân với ưu thế về quản trị, quản lý dòng vốn và triển khai, hoàn toàn có thể làm tốt hơn, tất nhiên là dưới sự giám sát chặt chẽ của Nhà nước.

TS. Nguyễn Văn Khôi, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội

GS. TS. Lê Hồng Hạnh: Về vấn đề xây dựng đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, khi chủ trương được thông qua đã nhận được nhiều sự quan tâm. Dù biết vẫn còn những quan ngại, song, điều này không phải không thể vượt qua.

Trước đây, chúng ta cũng đã có những dự án đối tác công tư, trong đó phần tư là nhiều, nhưng chưa thể thực hiện thành công. Nguyên nhân là do cách thiết kế hạ tầng pháp lý chưa chuẩn.

Phương thức đầu tư PPP có một điểm đặc biệt là sẽ giúp kinh tế tư nhân phát triển. Tuy nhiên, Luật PPP đang có yếu điểm, vẫn gắn với vấn đề ngân sách quản lý của nhà nước. Tôi cho rằng điều này là chưa ổn.

Trên cơ sở đó, tôi cho rằng, cần hoàn thiện cơ chế để doanh nghiệp tư nhân có quyền chủ động triển khai trên nền tảng quy định pháp luật, tạo ra sự kết hợp hài hòa giữa Chính phủ và doanh nghiệp tư nhân. Khi công ty đó có nhu cầu liên kết, hợp tác với ai thì để họ tự quyết định. Nếu không trao quyền để doanh nghiệp tư nhân chủ động thì rất khó để họ tham gia triển khai dự án một cách hiệu quả. Nhà nước cần có vai trò hỗ trợ thực sự cho doanh nghiệp tư nhân, có thể thông qua hỗ trợ lãi suất, hoặc bảo lãnh vay vốn…

Điều quan trọng hiện tại là cần rà soát, sửa đổi đồng bộ hệ thống pháp luật từ Luật PPP, Luật Đất đai, Luật Đấu thầu… mới có thể tạo ra nền tảng thể chế vững chắc để doanh nghiệp tham gia thực hiện dự án trọng điểm quốc gia.

GS. TS. Lê Hồng Hạnh, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC)

GS. TS. Hoàng Văn Cường: Chúng ta phải dựa trên nguyên lý nào, nên để doanh nghiệp tư nhân hay Nhà nước làm, thì tôi cho rằng Nhà nước phải nắm giữ và kiểm soát các vấn đề liên quan đến an ninh quốc phòng. Bên cạnh đó, như về tài chính, Ngân hàng Nhà nước giữ vai trò chủ chốt liên quan đến nguồn vốn hay mở cửa để cho doanh nghiệp tư nhân tự huy động. Tôi cho rằng, nếu Ngân hàng Nhà nước không nắm giữ và điều phối thì làm sao trong bối cảnh vừa qua tài chính có thể ổn định.

Ngoài ra, Nhà nước cần hỗ trợ, tạo điều kiện để doanh nghiệp tư nhân tham gia phát triển các loại hình dự án khác như các tuyến BRT, công viên cây xanh… Vì doanh nghiệp tư nhân làm được hiệu quả hơn, không phải chỉ cho doanh nghiệp mà đem lại lợi ích cho xã hội.

Dựa trên nguyên lý này, tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam khi xây dựng phải giải quyết bài toán kết nối các vùng miền, giải quyết được nút thắt logistics, theo đó khối tư nhân hay Nhà nước đầu tư thì cũng phải đạt được mục tiêu kết nối.

Giao cho doanh nghiệp tư nhân thì đó cũng không phải là tài sản tư, doanh nghiệp được toàn quyền khai thác kinh doanh nhưng quyền định đoạt quản lý là ở phía Nhà nước. Với tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam nên giao cho các doanh nghiệp tư nhân bởi khả năng khai thác cũng như lan tỏa tới các ngành nghề, lĩnh vực khác. Đặc biệt là ưu tiên cho các doanh nghiệp có khả năng tuân thủ được các điều kiện, làm chủ được công nghệ, chuyển giao công nghệ…

Trên thực tế, để một doanh nghiệp làm chủ tất cả các khâu của tuyến đường sắt này là rất khó, bởi mỗi doanh nghiệp tư nhân đều có một thế mạnh riêng nên cần có cơ chế hợp tác, liên kết với nhau, khi đó mới thực sự đúng nghĩa là khơi dậy nguồn lực của khu vực kinh tế tư nhân tham gia phát triển những dự án quan trọng của đất nước. Bởi thực tế khâu yếu nhất của kinh tế tư nhân Việt Nam chính là thiếu sự liên kết, bắt tay với nhau để tạo ra được sức mạnh tổng hợp.

Nhà báo Phạm Nguyễn Toan đặt câu hỏi: Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân được nhìn nhận là bước đột phá trong tư duy và hoạch định chính sách phát triển kinh tế; tạo cơ sở, nền tảng mang tính động lực để thực hiện một cuộc cách mạng về cải cách thể chế phát triển kinh tế tư nhân trong tình hình mới.

Xin các chuyên gia đánh giá thêm về tinh thần cải cách hiện nay và tầm quan trọng của việc thể chế hóa kịp thời, toàn diện, khoa học các chủ trương của nghị quyết, nhất là tạo điều kiện để kinh tế tư nhân có thể cùng Nhà nước gánh vác những nhiệm vụ trọng yếu của quốc gia? Và đâu là những vấn đề trọng tâm, then chốt có tính đột phá cần chú trọng trong thực thi, hành động để cuộc cách mạng cải cách thể chế lần này đáp ứng những kỳ vọng cao hơn đang được đặt ra trong bối cảnh mới?

TS. Nguyễn Văn Khôi: Để hiện thực hóa Nghị quyết 68, đầu tiên phải giải quyết điểm nghẽn thế chế và đảm bảo các quyền để khu vực kinh tế tư nhân phát triển. Chính phủ đã có những kế hoạch để tổ chức thực hiện Nghị quyết 68 và Nghị quyết 198 của Quốc hội. Tuy nhiên, tôi cho rằng luật pháp cần rõ ràng hơn. 

Hiện nay, các bộ luật như Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư đang được tiến hành sửa đổi nhằm giải quyết các bất cập còn tồn tại. Tuy nhiên, để luật sau khi sửa đổi có thể đi vào thực tiễn và phát huy hiệu quả thì rất cần sự tham gia góp ý của không chỉ các chuyên gia mà cả cộng đồng doanh nghiệp. Sau khi đã hoàn thiện luật thì các Nghị định, Thông tư hướng dẫn cũng phải cụ thể chi tiết để dễ dàng áp dụng.

Bên cạnh đó, cần tháo gỡ triệt để những nút thắt về thủ tục hành chính. Chính phủ chỉ đạo cắt giảm 30%, tuy nhiên chúng tôi cho rằng có những lĩnh vực phải cắt giảm nhiều hơn, trong đó có bất động sản. Bởi nếu vẫn có những thủ tục phải mất hơn 2 năm mới xong thì sẽ triệt tiêu hết cơ hội cũng như động lực bứt phá.

Cuối cùng là môi trường kinh doanh cũng phải có cơ chế cụ thể đối với từng lĩnh vực thì mới có thể phát triển tốt.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Việc cắt giảm thủ tục, tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế hiện nay đã có chuyển biến rõ rệt. Tinh thần cải cách là rất mạnh mẽ, quyết liệt điều mà trước đây chúng ta chưa từng đạt được ở mức độ này. Tuy nhiên, đây là một quá trình cần sự kiên trì và tiếp cận một cách bài bản, có hệ thống.

Vấn đề không chỉ nằm ở việc cải cách chung chung, mà là tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế một cách thực chất. Tôi cho rằng nên thành lập một tổ công tác chuyên trách về tháo gỡ thể chế và cắt giảm thủ tục hành chính, thậm chí có thể do một Phó Thủ tướng trực tiếp đứng đầu. Tổ công tác này cần có thẩm quyền thực sự để kiến nghị loại bỏ các thủ tục không cần thiết.

Điều quan trọng là tổ này phải tập hợp được lực lượng pháp chế của các doanh nghiệp - những người trực tiếp va chạm với thực tiễn, hiểu rõ nút thắt đang nằm ở đâu. Đây là lực lượng có thể chỉ ra cụ thể các vướng mắc và đưa ra giải pháp hợp lý. Muốn tháo gỡ hiệu quả, chúng ta cần một phương pháp luận khác, một cách tiếp cận khác dựa trên thực tế, từ chính tiếng nói và trải nghiệm của cộng đồng doanh nghiệp.

Theo Reatimes đăng tải ngày 30/05/2025