GS. TS. Lê Hồng Hạnh, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC): "Phần lớn tranh chấp tại những trung tâm tài chính quốc tế trên thế giới được giải quyết bằng Trọng tài."

Trong lĩnh vực thương mại quốc tế, xu hướng hiện nay của các doanh nghiệp toàn cầu là ưu tiên giải quyết tranh chấp tại các trung tâm trọng tài. Khi đầu tư, kinh doanh, doanh nghiệp luôn kỳ vọng những rủi ro pháp lý dẫn đến tranh chấp sẽ được xử lý nhanh nhất, hiệu quả nhất và công bằng nhất. Hiện nay, phương thức đáp ứng tốt nhất các yêu cầu đó chính là trọng tài.

Thông thường, giải quyết tranh chấp bằng trọng tài diễn ra rất nhanh và bảo đảm tính bảo mật. Uy tín, thương hiệu của doanh nghiệp được giữ gìn tốt hơn nhờ cơ chế xét xử kín. Trong khi tòa án hoạt động theo nguyên tắc công khai, thì trọng tài lại xét xử bí mật; chỉ các bên liên quan và Hội đồng trọng tài biết về vụ việc. Đây là lợi thế lớn, đặc biệt trong bối cảnh uy tín thương hiệu là tài sản mà nhiều doanh nghiệp luôn trân trọng. Vì vậy, Trọng tài đang là một phương thức giải quyết tranh chấp rất hiệu quả.

Với các tranh chấp tài chính, nhu cầu sử dụng trọng tài càng rõ rệt. Dòng lưu chuyển vốn giống như mạch máu của nền kinh tế, tắc nghẽn ở bất kỳ điểm nào cũng có thể gây rủi ro. Do đó, tranh chấp tài chính càng cần một cơ chế xử lý nhanh, hiệu quả và công bằng. Hiện nay, hơn 100 trung tâm tài chính quốc tế trên thế giới đang hoạt động, và phần lớn tranh chấp tại những trung tâm này được giải quyết bằng trọng tài. Tòa án vẫn tồn tại, nhưng trọng tài được ưu tiên, tòa án chỉ xử lý các vụ việc khi các bên không có thỏa thuận trọng tài, còn đã có thỏa thuận thì doanh nghiệp sẽ chọn trọng tài.

Về cơ chế giải quyết tranh chấp tại Trung tâm tài chính quốc tế, phương thức trọng tài trên thế giới đều vận hành theo các nguyên tắc cốt lõi được thể hiện trong Luật Mẫu UNCITRAL của Liên hợp quốc. Bộ luật mẫu này đặt ra nhiều nguyên tắc bảo đảm tính nhanh, hiệu quả và công bằng. Việt Nam hiện nay cơ bản áp dụng các nguyên tắc này trong Luật Trọng tài thương mại 2010, và VIAC cũng như các trung tâm trọng tài khác trên cả nước đều thực thi theo luật này, tức là tuân thủ những nguyên lý cốt lõi của Luật Mẫu UNCITRAL.

Đối với tranh chấp tài chính, các bên hoàn toàn có quyền lựa chọn VIAC hoặc bất kỳ trung tâm trọng tài nào khác. Điều quan trọng là tìm được trung tâm đủ năng lực đáp ứng tốt nhất việc giải quyết tranh chấp theo các nguyên tắc nhanh, hiệu quả và công bằng.

Các trung tâm trọng tài trong các trung tâm tài chính quốc tế trên thế giới thường được thành lập theo những tiếp cận khác nhau. Ở nhiều nơi, trung tâm trọng tài được lập ra để thực hiện chức năng giải quyết tranh chấp và hoạt động hoàn toàn độc lập, không chịu sự chi phối của trung tâm tài chính. Nếu trung tâm trọng tài nằm dưới sự bảo trợ hay quản lý của trung tâm tài chính, tính công bằng và khách quan của nó sẽ khó được bảo đảm do nguy cơ chịu tác động từ bộ máy điều hành. Vì vậy, gần như 100% các trung tâm trọng tài trên thế giới đều tồn tại độc lập với ban quản lý các trung tâm tài chính quốc tế.

Theo Báo Đầu tư đăng ngày 22/12/2025.