Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí chưa thật sự đi vào thực tiễn cuộc sống, các quy định còn chung chung, dẫn đến chưa có cơ chế, biện pháp hiệu quả trong triển khai.
Thực trạng và những hạn chế của khung pháp lý hiện hành
Theo Luật sư, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) Trương Thanh Đức, mặc dù Việt Nam đã có Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và thường xuyên tuyên truyền, cảnh báo về vấn đề này, nhưng trên thực tế, luật này chưa thật sự đi vào cuộc sống. Ý thức của người dân, cán bộ, công chức và các cơ quan vẫn còn nhiều vấn đề – có nơi bật điều hòa lạnh trong phòng trống, hoặc thực hiện đầu tư công trình không đúng nhu cầu, gây lãng phí lớn.
Ông cho rằng luật pháp Việt Nam đã rất nỗ lực xây dựng các quy định cụ thể, thậm chí ở tầm luật, trong nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí cũng như nhiều luật khác, vẫn rơi vào tình trạng “luật khung”, “luật ống”, phụ thuộc quá nhiều vào văn bản hướng dẫn, mà các văn bản này lại không giải quyết được vấn đề cốt lõi. Các chế tài, quy định hiện hành còn chung chung, chưa gắn được trách nhiệm rõ ràng với từng cá nhân, cơ quan, đơn vị.
Một điểm đáng chú ý khác là cần phân biệt rõ tài sản công và tài sản tư. Với tài sản riêng, việc tiết kiệm hay lãng phí thuộc về phạm trù đạo đức, không thể điều chỉnh bằng pháp luật. Ngược lại, tài sản công thì phải có quy định chặt chẽ, minh bạch, và gắn với chế tài rõ ràng – thậm chí liên quan đến xử lý hành vi tham nhũng.
Tư duy đột phá và giải pháp hoàn thiện khung pháp lý
Trọng tài viên Trương Thanh Đức đồng tình với quan điểm của Tổng Bí thư Tô Lâm rằng cần ưu tiên chấn chỉnh và tăng cường hiệu quả thực thi pháp luật về tiết kiệm, chống lãng phí. Theo ông, đây là lúc phải tiến hành sửa luật, đồng thời ứng dụng công nghệ và đổi mới công cụ quản lý để thực hiện tốt hơn trong thực tế.
Một yêu cầu cấp thiết khác là đặt ra tiêu chí đánh giá hiệu quả. Không thể coi việc “mua rẻ” là tiết kiệm nếu dẫn đến chất lượng kém, gây lãng phí về sau. Bên cạnh đó, dù Bộ luật Hình sự đã có quy định về hành vi gây thất thoát, thiệt hại tài sản, nhưng việc xử lý hành vi lãng phí vẫn gần như chưa có tiền lệ, phần vì thiếu khái niệm, định nghĩa và cấu thành rõ ràng để có thể quy trách nhiệm pháp lý.
Tiết kiệm, chống lãng phí và so sánh với tham nhũng
Trọng tài viên Trương Thanh Đức cho rằng tiết kiệm và chống lãng phí trước hết là vấn đề đạo đức công vụ, là ý thức xã hội, không thể chỉ dựa vào pháp luật. Tuy nhiên, với tài sản công, nếu không kiểm soát lãng phí, hậu quả sẽ tương đương với tham nhũng. Dù vậy, không thể xử lý lãng phí ngang bằng với tham nhũng, bởi tham nhũng có yếu tố chiếm đoạt, trong khi lãng phí chủ yếu xuất phát từ sự thiếu trách nhiệm hoặc vô ý.
Do đó, điều quan trọng là cần phát hiện sớm, xử lý đúng đối tượng, đúng bản chất hành vi, chứ không chỉ trông chờ vào việc tăng nặng chế tài.
Giải pháp đồng bộ và toàn diện
Ông nhấn mạnh rằng để tiết kiệm, chống lãng phí hiệu quả, phải làm đồng bộ từ trên xuống dưới, từ chủ trương đầu tư cho tới hành vi thường nhật như sử dụng điện, nước hay giấy văn phòng. Những hành vi nhỏ, khi lặp lại ở quy mô lớn, cũng gây tổn thất rất lớn cho ngân sách và xã hội.
Trọng tài viên Trương Thanh Đức đưa ra ví dụ điển hình: việc đào đường, sửa hè liên tục ở nhiều địa phương là dạng lãng phí lớn nhưng ít được chú ý đúng mức. Nhiều con đường, vỉa hè vừa làm xong đã bị đào lên để thi công lại, gây tốn kém, ô nhiễm và bất tiện cho người dân mà không tạo ra giá trị thực.
Ông kết luận rằng bài viết của Tổng Bí thư là một tín hiệu mạnh mẽ và cần thiết, đặt nền tảng để các cơ quan, tổ chức rà soát lại hệ thống pháp luật, từ đó thể chế hóa thành các văn bản thực thi có hiệu lực, khả thi và sát với thực tế hơn.
.jpg)
.png "Trường đại học ngoại thương"){kind=logo}
